Topraklama
Topraklama, elektrik ile çalışan cihazların olası bir elektrik kaçağı tehlikesine karşı alınan hayati bir önlemdir. Kaçak elektriğin bir iletkenle toprağa verilmesini sağlayan basit bir sistemdir. İnsan hayatını ve cihazların kullanım ömrünü riske atmamak için elektrik kaçağı riskine karşı topraklama kesinlikle yapılmalıdır. Böylece cihazda oluşabilecek fazla elektrik yükü direnci çok az olan toprak hattı üzerinden toprağa verilecek ve cihaza dokunan kişilerin hayati tehlikesi ortadan kalkmış olacaktır.
Topraklama kanuni bir zorunluluktur, hayati tehlikesi olduğu için bir lüks değil yükümlülüktür.
Bir binaya genellikle 2 çeşit elektrik kablosu girer; nötr ve faz hattı. Bu iki kablo elektik akımının olması ve cihazların çalışabilmesi için gereklidir. Bunların güvenliğini sağlamak için ise bir üçüncü kablo olan topraklama kablosuna ihtiyaç duyulmakta.
Topraklı prizlerde bu iki deliğe ek olarak dış kısımlarda metal çıkıntılar bulunur ve bu çıkıntılar bina civarında toprağa yerleştirilen bakır çubuk veya levha ile sonlanan topraklama kablosuna bağlanır. Topraklama için kullanılan bu metal çıkıntılar zamanla içe doğru çökme yapabilmekte; bu durumda da topraklama işlevini yerine getirememektedir. Bu soruna da UPS priz çözüm olabilir; bu priz çeşidinde faz ve nötr deliklerinin yukarısında topraklama için metal bir çubuk bulunur, böylece topraklama hattının sorunsuz olup olmadığından daha kolay emin olabilirsiniz. Fakat bu priz çeşidi çok sık bulunmamakta, bunun da altında yine topraklamaya yeterli önemin verilmemesi yatmakta.
Topraklama Çeşitleri
Topraklama çeşitlerini amacına göre 3 farklı şekilde sınıflandırılabilir:
- Koruma topraklaması
- İşletme Topraklaması
- Fonksiyon Topraklaması
Topraklama Tipine Göre Dağıtım Şebekeleri
Uluslararası standartlarda ve ulusal yönetmeliklerimizde üç çeşit alçak gerilim ( AG ) elektrik dağıtım sistemi (şebekesi) tanımlanmıştır.
- TN Sistemler (TN Tipi Şebeke)
- TT Sistemler (TT Tipi Şebeke)
- IT Sistemler (IT Tipi Şebeke)
TT ve TN genel sistemler olur. IT sistemi ise lokal bir sistem olarak tercih edilmektedir.
TN Şebeke
Bu şebeke tipi en yaygın sistemdir. TN sistemlerinde doğrudan topraklanmış bir nokta bulunur ve tesisatın açıktaki iletken bölümleri bu noktaya koruma iletkeni ( PE ) ile bağlanır. Bu yapılan işlem işletme topraklamasıdır.
TN tipi şebeke de koruma topraklamasına ve sıfırlamaya müsaade edilir. TN sistemi, nötr (N) ve koruma iletkenlerinin ( PE ) düzenlenmesine göre üç tipe ayrılır;
- TN-C Sistemi
- TN-S Sistemi
- TN-C/S Sistemi
TT Şebekesi
Şebeke topraklama noktasının toprağa doğrudan bağlı olduğu ve gövdelerin şebeke topraklama elektrotlarından ayrı topraklama elektrotlarına bağlandığı sistemdir.
IT Şebekesi
Bu tip şebeke de, yıldız noktası toprağa karşı yalıtılmıştır veya yeteri kadar yüksek bir empedans ( direnç veya endüktans bobini ) üzerinden topraklanmıştır. Bu tip şebekeden beslenen cihazlar topraklanır.
Topraklama Sisteminde Termokaynak İşleminin Önemi
Topraklama tesisatında kurulumdan uzun yıllar sonra görülen en önemli sıkıntılardan biri de toprakaltı iletken bağlantılarında çürümenin olması ve gevşeme, ayrılma gibi problemleri de beraberinde getirmesidir. Bu tür sorunlarla karşılaşmamak için toprakaltı iletken bağlantılarının termokaynak ile yapılması gerekmektedir. Termokaynak, dışarıdan bir ısı kaynağı gücüne ihtiyaç duymadan, yüksek kaliteli elektriksel bağlantı oluşturmanın en önemli yoludur.